Ποσόστωση Γυναικών στα Διοικητικά Συμβούλια στην Ελλάδα

Αν και η πρόοδος σε σχέση με την εκπροσώπηση των γυναικών στα διοικητικά συμβούλια έχει υπάρξει σημαντική, τα ποσοστά εκπροσώπησης συνεχίζουν να παραμένουν χαμηλά σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.

Για την εξομάλυνση αυτής της παθογένειας, το Συμβούλιο της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατάφεραν να έρθουν σε συμφωνία, με αποτέλεσμα τον Ιούνιο του 2022 να εγκριθεί σχέδιο Οδηγίας “Women On Boards” σχετικά με την αύξηση της ποσόστωσης των γυναικών στα ΔΣ μεγάλων επιχειρήσεων.

Για το λόγο αυτό, στη σημερινή μας ανάλυση θα δούμε πώς θα διαμορφωθεί το νέο πλαίσιο για τα ΔΣ μεγάλων εταιριών και, ειδικότερα,

Τι ισχύει στο τωρινό τοπίο των διοικητικών συμβουλίων,
Τι θα ισχύει με την ποσόστωση γυναικών στα διοικητικά συμβούλια και
Ποιες θα είναι οι κυρώσεις μη συμμόρφωσης με την ποσόστωση.

Ας ξεκινήσουμε, λοιπόν, εξετάζοντας τις παρούσες συνθήκες τόσο στον ελληνικό όσο και στον ευρωπαϊκό χώρο.

Το Τωρινό Τοπίο στα Διοικητικά Συμβούλια (ΔΣ)

Α. Εκκινώντας από την ελληνική επιχειρηματική σκηνή, η πρώτη προσπάθεια αύξησης του ποσοστού εκπροσώπησης των γυναικών στα ΔΣ έγινε με το ν. 4706/2020.

Ειδικότερα, προβλέφθηκε ότι από τις 17 Ιουλίου 2021 κάθε εισηγμένη ελληνική εταιρία φέρει την υποχρέωση κατάλληλης επιλογής μελών ΔΣ, ώστε να εξασφαλίζεται εκπροσώπηση τουλάχιστον 25% ανά φύλο στο ΔΣ (στ. β΄ παρ. 1 αρ.3 ν.4706/2020).

Β. Αν και η παραπάνω ρύθμιση αποτέλεσε καινοτομία για τον ελληνικό επιχειρηματικό χώρο και οδήγησε σε απότομη αύξηση του ποσοστού των γυναικών στα ΔΣ μεγάλων εισηγμένων επιχειρήσεων, ο μέσος όρος του ποσοστού αυτού στις επιχειρήσεις συνεχίζει να παραμένει κάτω από 25% και σε κάθε περίπτωση πίσω από τον συνολικό μέσο όρο των ευρωπαϊκών κρατών.

Ενδεικτικά, με πρόσφατη έρευνα του European Institute for Gender Equality, το ποσοστό μέσου όρου γυναικών στα ΔΣ των μεγαλύτερων εισηγμένων ελληνικών εταιρειών αυξήθηκε από 15,4% το 2021 σε 23% το 2022, ενώ το ποσοστό μέσου όρου γυναικών μελών ΔΣ που κατέχουν προεδρεύουσα θέση διατηρήθηκε στο 4,5%*.

Αντιθέτως, αν και με μικρότερη διακύμανση, το αντίστοιχο ευρωπαϊκό ποσοστό μέσου όρου γυναικών σε ΔΣ αυξήθηκε από 30% σε 31,6%, ενώ το ποσοστό γυναικών με προεδρεύουσα θέση στο ΔΣ αυξήθηκε από 6,5% σε 8%**.

Γ. Αυτό που παρατηρείται είναι ότι αφενός οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν έχουν καταφέρει να ακολουθήσουν την πορεία των λοιπών ευρωπαϊκών μεγάλων εταιριών, αφετέρου ότι οι ευρωπαϊκοί δείκτες σημειώνουν μικρότερη αύξηση, χωρίς να επιτυγχάνεται ο ισοσκελισμός των ποσοστώσεων μεταξύ των φύλων.

Με βάση τη διαπίστωση αυτή, σκοπό της νέας Οδηγίας θα αποτελεί η υποχρεωτική αύξηση της ποσόστωσης του υποεκπροσωπούμενου φύλου στα ΔΣ των μεγάλων εισηγμένων εταιρειών, στην οποία θα κληθούν να προσαρμοστούν και οι ελληνικές επιχειρήσεις.

Ας δούμε, λοιπόν, τι περίπου πρόκειται να ισχύσει με τη νέα οδηγία.

Τι Θα Ισχύσει με τη Ποσόστωση Γυναικών στα Διοικητικά Συμβούλια

Εν γένει, το σχέδιο της Οδηγίας “Women on Boards” αποσκοπεί στην εξισορρόπηση της εκπροσώπησης του ανδρικού και γυναικείου φύλου στα ΔΣ των μεγάλων εισηγμένων εταιρειών με έδρα κράτη-μέλη της ΕΕ.

Στο πλαίσιο αυτό, προβλέπεται ως υποχρέωση των κρατών-μελών να θέσουν ως κατώτατο όριο ποσόστωσης του γυναικείου φύλου στα ΔΣ των μεγάλων μεγάλων εισηγμένων εταιριών

είτε το 40% των θέσεων μη εκτελεστικών διοικητικών στελεχών
είτε 33% των συνολικών θέσεων διοικητικών στελεχών.

Σε κάθε περίπτωση, τα κράτη-μέλη έχουν την ευχέρεια να ορίσουν και ανώτερα ποσοστά, τα οποία όμως δεν μπορούν να ξεπερνούν το 49% σε καμία από τις δύο κατηγορίες.

Εδώ, αξίζει να ξανασημειωθεί ότι η παραπάνω ρύθμιση αφορά αποκλειστικά τις μεγάλες εισηγμένες εταιρείες, δηλαδή εκείνες των οποίων οι μετοχές έχουν εισαχθεί σε ρυθμιζόμενη αγορά (π.χ. χρηματιστήριο) ενός ή περισσοτέρων κρατών-μελών της ΕΕ, ενώ ρητά αποκλείονται οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις από το πεδίο εφαρμογής της.

Ως καταληκτική ημερομηνία συμμόρφωσης των εταιριών τίθεται συγκεκριμένα η 30η Ιουνίου 2026, ανεξαρτήτως του ποσοστού που θα επιλέξει να εφαρμόσει το κάθε κράτος.

Μάλιστα για την εξασφάλιση της συμμόρφωσης, η μη εφαρμογή ή παραβίαση των ρυθμίσεων από τις εταιρίες επιφέρει τις κυρώσεις που βλέπουμε αμέσως παρακάτω.

Ποιες Θα Είναι οι Κυρώσεις Μη Συμμόρφωσης με την Ποσόστωση;

Αν και το σχέδιο της Οδηγίας αφήνει την εξειδίκευση των κυρώσεων στην ευχέρεια των κρατών-μελών, περιλαμβάνει κατευθυντήριες γραμμές ως προς τη φύση που μπορούν να έχουν οι κυρώσεις αυτές.

Αρχικά, θα πρέπει να υφίστανται διοικητικές ή δικαστικές διαδικασίες ικανές να υποχρεώσουν τις εταιρίες που παραβιάζουν τις ρυθμίσεις να συμμορφωθούν προς αυτές ή να θέσουν κυρώσεις λόγω της παραβίασης.

Ενδεικτικά, κύρωση μπορεί να συνιστά η επιβολή προστίμου ή η ακύρωση αποφάσεων της εταιρίας, οι οποίες καταλήγουν κάθε φορά σε παραβίαση των ποσοστώσεων.

Σε κάθε περίπτωση, οι κυρώσεις θα πρέπει να είναι αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές, αλλά και να επιβάλλονται στα πρόσωπα εκείνα που ευθύνονται βάσει των εθνικών διατάξεων.

Με Λίγα Λόγια

Από τα παραπάνω, συμπεραίνουμε ότι η νέα οδηγία πρόκειται να ευνοήσει σημαντικά την εκπροσώπηση και ποσόστωση των γυναικών στα διοικητικά συμβούλια, ωθώντας και τις ελληνικές εταιρίες να προσαρμοστούν αναλόγως.

Ωστόσο, μία τέτοια προσαρμογή απαιτεί έγκαιρη και κατάλληλη προετοιμασία επιχειρηματικού πλάνου, προκειμένου η μετάβαση που θα πραγματοποιηθεί να γίνει με τον ομαλότερο δυνατό τρόπο.

Εάν, λοιπόν, επιθυμείτε υπηρεσίες σχεδιασμού επιχειρηματικού πλάνου και αναδιαμόρφωσης του οργανογράμματός σας, σύμφωνα με τις νέες κάθε φορά ρυθμίσεις, δεν έχετε παρά να επικοινωνήσετε μαζί μας, προκειμένου να φροντίσουμε για την καλύτερη εξυπηρέτησή σας!

*Πηγή: Largest listed companies: presidents, board members and employee representatives. European Institute for Gender Equality (EIGE), 1 Ιουνίου 2022.