Startups: Τι ισχύει με τα Stock Options στην Ελλάδα

Οι παροχές σε είδος είναι μια συνηθισμένη τακτική στις Startups με πολλά οφέλη για όλες τις πλευρές. Ενώ στις Η.Π.Α. υπάρχει το σχετικό πλαίσιο εδώ και δεκαετίες, στην Ευρώπη και ειδικά στην Ελλάδα το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο των Stock Options μόλις πρόσφατα έχει αρχίσει να οριοθετείται και να γίνεται πιο φιλικό προς τις Startups.

Είναι γνωστό ότι στα πρώτα βήματα μιας Startup είναι σημαντικά τόσο τα χρήματα, τα οποία στις περισσότερες περιπτώσεις είναι σε έλλειψη, όσο και η δημιουργία μιας πολυτάλαντης ομάδας με υψηλή εξειδίκευση και ειδικές ικανότητες.
Οι founders για να προσελκύσουν ταλέντα, τα οποία ενδεχομένως δεν μπορούν να καλύψουν μισθολογικά στο επίπεδο που προβλέπεται ή και για να καταφέρουν να ανταγωνιστούν μεγαλύτερες εταιρείες, εφαρμόζουν μοντέλα συμμετοχής των εργαζόμενων στο μετοχικό κεφάλαιο της Startup χωρίς κάποιο κόστος για αυτούς. Παράλληλα, με αυτόν τον τρόπο δίνουν και το κίνητρο, ειδικά στην αρχική ομάδα, να προσφέρουν τα μέγιστα στην ανάπτυξη της εταιρείας και να επενδύσουν μακροπρόθεσμα σε αυτή, μια και σε περίπτωση μελλοντικής εξαγοράς για παράδειγμα τα χρηματικά οφέλη για τους υπαλλήλους μπορεί να είναι τεράστια αλλά και στην περίπτωση του Scaleup η πώληση των μετοχών σε υψηλές τιμές μπορεί να χρηματοδοτήσει αγορά σπιτιού, αυτοκινήτου κλπ. ή να καλύψει κάποιες άλλες ανάγκες.

Η προαναφερόμενη διαδικασία ονομάζεται Stock Options ή δικαιώματα προαίρεσης απόκτησης μετοχών ενώ υπάρχουν και τα Stock Awards τα οποία αφορούν την διάθεση δωρεάν μετοχών με την επίτευξη συγκεκριμένων επιχειρηματικών στόχων.

Και ενώ στις ανεπτυγμένες επιχειρηματικά Η.Π.Α. το νομοθετικό πλαίσιο ενθαρρύνει αυτές τις πρακτικές, με φορολογικά κίνητρα μάλιστα, έτσι ώστε οι νέες εταιρείες να έχουν την δυνατότητα να προσελκύσουν στελέχη υψηλής ειδίκευσης και να ανταγωνιστούν τις μεγαλύτερες εταιρείες, στην Ευρώπη το αντίστοιχο πλαίσιο για τα Stock Options όχι μόνο δεν ήταν υποστηρικτικό αλλά ήταν και αποτρεπτικό σε πολλές περιπτώσεις. To ίδιο ακριβώς ίσχυε και για την Ελλάδα με το 2020 να γίνεται μια πρώτη θετική νομοθετική παρέμβαση στο θέμα.

Στις Η.Π.Α. περίπου το 25% των αρχικών μετοχών μιας Startup περνάνε στους πρώτους εργαζόμενους ενώ στις Ευρώπη μέχρι πρότινος το ποσοστό αυτό ήταν γύρω στο 10%. Βέβαια τα τελευταία χρόνια, μετά από πολλές πιέσεις ατομικές αλλά κυρίως συλλογικές σε επίπεδο Ε.Ε., το ποσοστό αυτό έχει φτάσει κοντά στο 20%.
Για παράδειγμα στην πρωτοβουλία www.nonoptional.eu συμμετέχουν εκατοντάδες μικρές και μεγάλες ευρωπαϊκές Startups ενώ έχει δημιουργηθεί και μια σχετική ανοικτή επιστολή προς την Ε.Ε.

100.000 θέσεις εργασίας υψηλής ειδίκευσης θα πρέπει να καλυφθούν στην Ε.Ε.

Αν και δεν υπάρχει κάποιος επίσημος αριθμός Startups στην Ευρώπη, με την φύση τους να είναι αρκετά ευμετάβλητη, εκτιμήσεις αναφέρουν ότι λειτουργούν περίπου 200.000 Startups, οι οποίες απασχολούν περίπου 2.000.000 κόσμο και έχουν σχεδόν 100.000 ανοικτές θέσεις εργασίας οι οποίες θα πρέπει να καλυφθούν το συντομότερο δυνατό.
Αντιλαμβανόμαστε την μεγάλη ευκαιρία για την αύξηση της τεχνολογικής ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης αλλά και για την ανάγκη προσέλκυσης ταλέντων από μια αρκετά ανταγωνιστική αγορά η οποία θα πρέπει να υποστηριχτεί ποικιλοτρόπως από τα κράτη μέλη αλλά και κεντρικά.

Τα ζητήματα σχετικά με τα Stock Options στην Ευρώπη

Το μεγαλύτερο θέμα που ίσχυε γενικά στην Ευρώπη είναι ότι η δωρεάν διάθεση μετοχών στους υπαλλήλους λογίζονταν σαν εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες και όχι σαν εισόδημα από υπεραξία, με συνέπεια την υψηλή φορολογία και ασφαλιστικές υποχρεώσεις.
Όπως προαναφέραμε οι πιέσεις από το οικοσύστημα των Startups έχει φέρει αποτελέσματα από το 2019 και μετά, κάτι που φαίνεται και από την αύξηση του ποσοστού συμμετοχής των εργαζομένων στο αρχικό μετοχικό κεφάλαιο των Startups σε όλη την Ε.Ε.

Τι ισχύει με τα Stock Options και Stock Awards για τις Startups στην Ελλάδα

Οι μετοχές που θα παραχωρηθούν αρχικά στον υπάλληλο θα πρέπει να μεταβιβαστούν (πουληθούν) μετά από 24 μήνες από την απόκτησή τους. Σε αυτή τη περίπτωση η υπεραξία από τη μεταβίβαση θα φορολογηθεί με ποσοστό 15% ανεξάρτητα με το αν υπάρχει εργασιακή σχέση με την εταιρεία. Σε αντίθετη περίπτωση θα θεωρηθούν εισόδημα από μισθωτή εργασία.
Σε περίπτωση των μικρών και πολύ μικρών νεοσύστατων επιχειρήσεων, ανεξάρτητα με το αν είναι εγγεγραμμένες στο Εθνικό Μητρώο Startups Elevate Greece, ισχύει ο φορολογικός συντελεστής υπεραξίας 5% εφόσον ικανοποιηθούν οι παρακάτω προϋποθέσεις:

Α. Τα δικαιώματα απόκτησης μετοχών θα πρέπει να αποκτηθούν εντός πέντε ετών από την σύσταση της εταιρείας.
Β. Η εταιρεία να μην έχει συσταθεί μέσω συγχώνευσης.
Γ. Οι μετοχές θα πρέπει να μεταβιβαστούν μετά από τη συμπλήρωση 36 μηνών από την απόκτησή τους.
Δ. Υπεραξία είναι η διαφορά μεταξύ της τιμής κτήσης της μετοχής και της πώλησης που εισέπραξε ο υπάλληλος.

Στη περίπτωση των Stock Awards για επίτευξη στόχων ο φόρος υπεραξίας είναι 5% ενώ ο φόρος για την πώληση μετοχών είναι 15%.

Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι τα παραπάνω είναι τα γενικά ισχύοντα για τα Stock Options στην Ελλάδα μια και υπάρχουν αρκετές ακόμα περιπτώσεις (π.χ. για εισηγμένες εταιρείες) αλλά και εξειδικεύσεις όπως για τον φορολογικό συντελεστή του εισοδήματος απο τη πώληση των μετοχών, αν υπάρχει μικρότερη αξία μετοχών τη στιγμή της πώλησης κ.α.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το θέμα θα συστήναμε να επικοινωνήστε με την ομάδα της KRS μέσω της ειδικής φόρμας επικοινωνίας εδώ.