Startups: Τι είναι η κοινωνική επιχειρηματικότητα και οι ευκαιρίες που κρύβει;

Η κοινωνική επιχειρηματικότητα (Social Entrepreneurship) παρότι μέχρι πρότινος ήταν «παρίας» στον κόσμο των Startups, πλέον είναι μια αξιοσημείωτη κατηγορία με πολλές ευκαιρίες. Βέβαια το σημαντικό της υπόθεσης είναι ότι στην πλειοψηφία τους οι επιχειρηματικές προσπάθειες αυτής της κατηγορίας έχουν θετικό αντίκτυπο στην κοινωνία αλλά και το περιβάλλον ενώ ακόμα και μεγάλοι οργανισμοί και επενδυτές υλοποιούν αντίστοιχα προγράμματα και θέτουν ειδικές προϋποθέσεις επενδύσεων.  

Στην αρχή του άρθρου θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε μερικές βασικές έννοιες και θεωρήσεις μια και υπάρχει η γενικευμένη άποψη ότι η κοινωνική επιχειρηματικότητα αφορά μη κερδοσκοπικές οργανώσεις και εταιρείες. Όπως θα διαπιστώσουμε υπάρχουν πολλά είδη κοινωνικής επιχειρηματικότητας και η πλειοψηφία αυτών έχουν στόχο το κέρδος αλλά παράλληλα η εκάστοτε υπηρεσία ή προϊόν αντιμετωπίζουν κοινωνικά και περιβαλλοντολογικά ζητήματα.  

Τύποι κοινωνικής επιχειρηματικότητας

Επιχειρήσεις με γνώμονα την κοινωνική αποστολή: Αυτές είναι επιχειρήσεις που δίνουν προτεραιότητα στον κοινωνικό ή περιβαλλοντικό αντίκτυπο παράλληλα με την οικονομική επιτυχία. Μπορεί να είναι κερδοσκοπικοί ή μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί.

Μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί: Πρόκειται για οργανισμούς που επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση κοινωνικών ή περιβαλλοντικών προβλημάτων και δεν έχουν ως πρωταρχικό κίνητρο το οικονομικό κέρδος. Μπορεί να παράγουν εισόδημα μέσω της πώλησης προϊόντων ή υπηρεσιών, αλλά ο πρωταρχικός τους στόχος είναι να δημιουργήσουν κοινωνικό ή περιβαλλοντικό αντίκτυπο.

Επιχειρήσεις κοινωνικού σκοπού: Πρόκειται για επιχειρήσεις που δημιουργούνται ειδικά για την αντιμετώπιση ενός κοινωνικού ή περιβαλλοντικού προβλήματος. Μπορεί να είναι κερδοσκοπικοί ή μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί.

Υβριδικοί οργανισμοί: Πρόκειται για οργανισμούς που συνδυάζουν στοιχεία τόσο κερδοσκοπικών όσο και μη κερδοσκοπικών μοντέλων. Μπορεί να παράγουν εισόδημα μέσω της πώλησης προϊόντων ή υπηρεσιών, αλλά ο πρωταρχικός ή δευτερεύον στόχος είναι να δημιουργήσουν κοινωνικό ή περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Σε αυτή τη κατηγορία περιλαμβάνονται και αρκετές Startups.

Βασικά χαρακτηριστικά της κοινωνικής επιχειρηματικότητας

Καινοτομία: Οι κοινωνικοί επιχειρηματίες συχνά αναπτύσσουν καινοτόμες προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση κοινωνικών και περιβαλλοντικών προβλημάτων. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τη δημιουργία νέων προϊόντων, υπηρεσιών ή επιχειρηματικών μοντέλων που είναι πιο βιώσιμα ή δίκαια.

Συνεργασία: Οι κοινωνικοί επιχειρηματίες συχνά συνεργάζονται με άλλους οργανισμούς, όπως κυβερνήσεις, μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς ή επιχειρήσεις, για την επίτευξη των στόχων τους.

Βιωσιμότητα: Οι κοινωνικοί επιχειρηματίες συχνά στοχεύουν στη δημιουργία μακροπρόθεσμων, βιώσιμων λύσεων σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα, αντί για βραχυπρόθεσμες λύσεις.

Κλιμάκωση: Πολλοί κοινωνικοί επιχειρηματίες στοχεύουν να κλιμακώσουν τις λύσεις τους παγκοσμίως ή σε μια γεωγραφική περιοχή και να έχουν μεγάλο αντίκτυπο στο πρόβλημα που προσπαθούν να λύσουν.

Αντίκτυπος: Όπως προαναφέραμε ο απώτερος στόχος της κοινωνικής επιχειρηματικότητας είναι να δημιουργήσει θετικό κοινωνικό και περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την αντιμετώπιση ζητημάτων όπως η φτώχεια, η ανισότητα, η κλιματική αλλαγή ή η υποβάθμιση του περιβάλλοντος.

Οικονομική βιωσιμότητα: Σε αντίθεση με τους παραδοσιακούς μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, οι οποίοι βασίζονται σε δωρεές για να διατηρήσουν τη λειτουργία τους, οι κοινωνικοί επιχειρηματίες συχνά στοχεύουν στην παραγωγή εισοδήματος μέσω της πώλησης προϊόντων ή υπηρεσιών. Αυτό μπορεί να τους βοηθήσει να γίνουν οικονομικά αυτοσυντηρούμενοι με την πάροδο του χρόνου.

Με σκοπό το Κέρδος: H κοινωνική επιχειρηματικότητα περιλαμβάνει και επιχειρήσεις με σκοπό το κέρδος, απλά μέσα στο όραμα ή την αποστολή της κάθε εταιρείας υπάρχουν ξεκάθαροι στόχοι οι οποίοι έχουν σκοπό να κάνουν καλό στη κοινωνία ή / και στο περιβάλλον, άμεσα ή έμμεσα. Για παράδειγμα αν ένα επιχειρηματικό μοντέλο συνεισφέρει σε κάποιον από τους 17 στόχους βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ θεωρείται κοινωνική επιχειρηματικότητα έστω και με την ευρεία έννοια.

Οι Social Impact Startups αυξάνονται όπως αυξάνονται και οι επενδυτές

Μια πρόσφατη έρευνα του Global Entrepreneurship Monitor (GEM) διαπίστωσε ότι η κοινωνική επιχειρηματικότητα βρίσκεται σε άνοδο, με το ποσοστό των ατόμων που ξεκινούν κοινωνικές επιχειρήσεις να αυξάνεται σε πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο. Επίσης μια μελέτη του Global Impact Investing Network (GIIN) διαπίστωσε ότι οι επενδύσεις αντίκτυπου μπορούν να δημιουργήσουν οικονομικές αποδόσεις συγκρίσιμες με τις παραδοσιακές επενδύσεις, ενώ παράλληλα δημιουργούν θετικό κοινωνικό και περιβαλλοντικό αντίκτυπο.

Η λεγόμενη κερδοσκοπική κοινωνική επιχειρηματικότητα μπορεί να λάβει πολλές μορφές, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων με γνώμονα την κοινωνική αποστολή, των επιχειρήσεων κοινωνικού σκοπού και των υβριδικών οργανισμών. Οι επιχειρήσεις αυτές μπορεί να δραστηριοποιούνται σε διάφορους κλάδους και τομείς, όπως η γεωργία, η ενέργεια, η υγειονομική περίθαλψη, η εκπαίδευση και η χρηματοδότηση.

Ορισμένα παραδείγματα κατηγοριών κερδοσκοπικής κοινωνικής επιχειρηματικότητας περιλαμβάνουν εταιρείες που κατασκευάζουν φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα, παρέχουν οικονομικά προσιτή στέγαση ή προσφέρουν χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες σε υποβαθμισμένες κοινότητες. Οι επιχειρήσεις αυτές μπορούν επίσης να υιοθετήσουν επιχειρηματικά μοντέλα που δίνουν προτεραιότητα στη βιωσιμότητα, όπως η χρήση φιλικών προς το περιβάλλον μεθόδων παραγωγής ή η καταβολή δίκαιων μισθών στους εργαζομένους.

Παράλληλα, μια  μελέτη του Global Impact Investing Network (GIIN), η αξία της παγκόσμιας αγοράς για επενδύσεις με αντίκτυπο εκτιμάται ότι ξεπερνά τα 500 δισεκατομμύρια δολάρια με επενδυτικά κεφάλαια, incubators και accelerators να δημιουργούνται αποκλειστικά για Startups με αυτό το σκοπό.