Υποδηλωμένη και Αδήλωτη Εργασία: Τι Πρόστιμα Προβλέπονται

Δυστυχώς, η υποδηλωμένη και αδήλωτη εργασία δε συνιστούν σπάνιες πρακτικές στην ελληνική αγορά.

Σύμφωνα με έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το 2019, η Ελλάδα κατατάσσεται στα κράτη-μέλη της ΕΕ με τα υψηλότερα ποσοστά αδήλωτης εργασίας.

Κάτι τέτοιο αφενός θέτει σε κίνδυνο τα εργασιακά δικαιώματα, τη μισθολογική κατάσταση και την ασφάλεια των εργαζομένων, αφετέρου φέρει τους εργοδότες αντιμέτωπους με υψηλά πρόστιμα λόγω παραβίασης της εργατικής νομοθεσίας.

Για να καλύψουμε πλήρως το θέμα αυτό, στο σημερινό άρθρο θα δούμε

Τι είναι η υποδηλωμένη εργασία;
Τι είναι η αδήλωτη εργασία;
Τι κυρώσεις επιβάλλονται για υποδηλωμένη και αδήλωτη εργασία;

Ας ξεκινήσουμε με τους βασικούς ορισμούς.

Τι Είναι η Υποδηλωμένη Εργασία;

Υποδηλωμένη εργασία είναι η παράνομη πρακτική των εργοδοτών, κατά την οποία ο μισθός ή το ωράριο ενός εργαζομένου δηλώνονται μόνο κατά ένα μέρος στις αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες.

Έτσι, ως υποδηλωμένη εργασία θεωρείται η εφαρμογή του συστήματος “δύο μισθών”. Κατά αυτό το σύστημα, ο εργοδότης καταβάλλει και τον μισθό που δηλώνεται επίσημα στη σύμβαση εργασίας και στις υπηρεσίες, αλλά και έναν παράλληλο μισθό, ο οποίος παραμένει αδήλωτος (“μαύρα”).

Επίσης, υποδηλωμένη εργασία έχουμε και όταν ο εργοδότης δηλώνει ένα ορισμένο ωράριο εργασίας, αλλά στην πραγματικότητα ο εργαζόμενος απασχολείται παραπάνω ώρες. Αυτό συμβαίνει π.χ. όταν δηλώνεται σύμβαση μερικής απασχόλησης, αλλά ο εργαζόμενος στην πράξη είναι πλήρους απασχόλησης ή όταν δεν δηλώνονται υπερωρίες.

Ας προχωρήσουμε, τώρα, στην αδήλωτη εργασία.

Τι Είναι η Αδήλωτη Εργασία;

Αδήλωτη εργασία είναι και πάλι η παράνομη πρακτική των εργοδοτών, κατά την οποία η απασχόληση του εργαζόμενου δεν εμφανίζεται σε καμία σύμβαση ή πληροφοριακό σύστημα των δημοσίων υπηρεσιών.

Η πρακτική της αδήλωτης εργασίας συνήθως εφαρμόζεται για την απασχόληση προσώπων που υπό άλλες συνθήκες δεν μπορούν να απασχοληθούν νόμιμα, όπως είναι οι παρανόμως διαμένοντες, οι ανήλικοι ή όσοι απαγορεύονται να ασκούν παράλληλο επάγγελμα μισθωτού.

Αδήλωτη εργασία έχουμε και στην περίπτωση αυτοαπασχολουμένων (freelancers), οι οποίοι δηλώνουν μόνο ορισμένες από τις εργασίες που εκτελούν.

Και στην περίπτωση της υποδηλωμένης και στην περίπτωση της αδήλωτης εργασίας, κίνητρο για τους εργοδότες είναι το ότι “γλιτώνουν” τυχόν έξοδα που σχετίζονται με την απασχόληση εργαζομένων.

Έτσι, μπορεί να μην καταβάλλεται μισθός ή να καταβάλλεται μισθός κατώτερος του βασικού, να μην πληρώνονται οι υπερωρίες, τα Δώρα Χριστουγέννων ή Πάσχα, το επίδομα άδειας, οι ασφαλιστικές εισφορές, ο φόρος μισθωτών υπηρεσιών (ΦΜΥ), κλπ.

Ωστόσο, με την εφαρμογή πρακτικών υποδηλωμένης ή αδήλωτης εργασίας, οι εργοδότες κινδυνεύουν με την επιβολή προστίμων πολύ υψηλότερων από τα πρόστιμα για επιχειρήσεις που έχουμε δει μέχρι τώρα.

Ειδικότερα, έχουμε τα εξής.

Τι Κυρώσεις Επιβάλλονται για Υποδηλωμένη και Αδήλωτη Εργασία;

Οι κυρώσεις που επιβάλλονται για την υποδηλωμένη και αδήλωτη εργασία βαρύνουν αποκλειστικά τους εργοδότες και λαμβάνουν τόσο τη μορφή προστίμων όσο και άλλες μορφές, τις οποίες βλέπουμε αναλυτικά παρακάτω.

Α. Γενικές διοικητικές κυρώσεις

Οι διοικητικές κυρώσεις εδώ επιβάλλονται από το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ), εφόσον διαπιστωθούν με σχετική έρευνα.

Εάν λοιπόν, τυχόν εργαζόμενοι δε δηλώνονται στον πίνακα προσωπικού, το ΣΕΠΕ επιβάλλει πρόστιμο 10.500€ ανά αδήλωτο εργαζόμενο.

Σε περίπτωση που έχουμε υποτροπή του εργοδότη εντός 3 ετών από τον πρώτο έλεγχο, το πρόστιμο προσαυξάνεται κατά 100% για την πρώτη υποτροπή και κατά 200% για κάθε υποτροπή μετά την πρώτη.

Β. Κυρώσεις για υποδηλωμένη ή αδήλωτη εργασία πολιτών τρίτων χωρών

Εάν, τώρα, η υποδηλωμένη ή αδήλωτη εργασία αφορά πολίτες τρίτων χωρών (εκτός ΕΕ) που διαμένουν μεν νόμιμα αλλά απασχολούνται παράνομα, μαζί με τα παραπάνω πρόστιμα επιβάλλεται και πρόστιμο 1.500€ για κάθε απασχολούμενο που φέρει αυτά τα χαρακτηριστικά.

Όμως, εάν ο απασχολούμενος πολίτης τρίτης χώρας είναι παρανόμως διαμένων στη χώρα μας, το πρόστιμο ανέρχεται στα 5.000€ ανά παρανόμως διαμένοντα εργαζόμενο.

Το ποσό αυτό προσαυξάνεται κατά 100%, σε περίπτωση υποτροπής του εργοδότη μέσα σε 4 έτη από τον πρώτο έλεγχο.

Ωστόσο, η χρηματική ποινή στην περίπτωση των παρανόμως διαμενόντων μπορεί να συνοδεύεται και από άλλες μορφές κυρώσεων, οι οποίες είναι:

Αποκλεισμός από όλες ή ορισμένες δημόσιες παροχές, ενισχύσεις ή επιδοτήσεις, συμπεριλαμβανομένων των κονδυλίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης έως 5 έτη,
Αποκλεισμός από όλες τις δημόσιες συμβάσεις, όπως ορίζονται στο άρθρο 1 της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 31ης Μαρτίου 2004, περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης δημόσιων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών, έως 5 έτη,
Προσωρινή ή οριστική ανάκληση της άδειας λειτουργίας των εγκαταστάσεων στις οποίες έχει διαπραχθεί η παράβαση,
Προσωρινή διακοπή της λειτουργίας συγκεκριμένης παραγωγικής διαδικασίας ή τμήματος ή τμημάτων,
Προσωρινή διακοπή της λειτουργίας του συνόλου της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης, στις οποίες έχει διαπραχθεί η παράβαση έως 3 ημέρες,
Προσωρινή άνω των τριών ημερών ή οριστική διακοπή της λειτουργίας συγκεκριμένης παραγωγικής διαδικασίας ή τμήματος ή τμημάτων ή του συνόλου της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης στις οποίες έχει διαπραχθεί η παράβαση.

Παράλληλα, επιβάλλεται και πρόστιμο 500€ για την παράβαση απασχόλησης πολίτη τρίτης χώρας (εκτός ΕΕ) και μη δήλωσή του στις αρμόδιες αρχές.

Δ. Κυρώσεις για υποδηλωμένη ή αδήλωτη εργασία ανηλίκων

Τέλος, πρόσθετες κυρώσεις επιβάλλονται και όταν η υποδηλωμένη ή αδήλωτη εργασία αφορά ανηλίκους.

Εδώ, επιβάλλεται πρόστιμο από 500 έως 50.000€ για την παράβαση και προσωρινή διακοπή της λειτουργίας συγκεκριμένης παραγωγικής διαδικασίας ή ακόμη και προσωρινή διακοπή της λειτουργίας για περισσότερες από 3 ημέρες ή οριστική διακοπή της λειτουργίας συγκεκριμένης παραγωγικής διαδικασίας ή τμήματος ή τμημάτων ή του συνόλου της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης.

Συγχρόνως, για την απασχόληση ανηλίκου ο εργοδότης τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο ετών και με χρηματική ποινή.

Καθώς αναφερόμαστε σε διαφορετικά είδη προστίμων, αυτά μπορούν να επιβληθούν και σωρευτικά, εφόσον πληρούνται ταυτόχρονα οι προϋποθέσεις για το καθένα.

Ολοκληρώνοντας, λοιπόν, και με τις κυρώσεις που προβλέπονται για την υποδηλωμένη ή αδήλωτη εργασία, ας κάνουμε τη σύνοψή μας.

Με Λίγα Λόγια

Συνολικά, είδαμε τι είναι η υποδηλωμένη και αδήλωτη εργασία, καθώς και τις κυρώσεις που επιβάλλονται γενικά ή σε ειδικές περιπτώσεις υποδηλωμένης και αδήλωτης εργασίας.

Διαπιστώσαμε, επομένως, ότι είναι σημαντικό ο κάθε εργοδότης αφενός να αποφύγει την εφαρμογή τέτοιων πρακτικών, αφετέρου να φροντίσει ώστε η απασχόληση των εργαζομένων του να δηλώνεται ορθά και, άρα, να μην κινδυνεύει με την επιβολή των παραπάνω ποινών.