Οι σημαντικότερες αλλαγές στον ΦΠΑ με το νέο νομοσχέδιο – Τι προβλέπεται για μικρές επιχειρήσεις και συντελεστές

Με το νομοσχέδιο «Εθνικός Τελωνειακός Κώδικας και άλλες διατάξεις – Συνταξιοδοτικές διατάξεις», που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση στις 25 Ιουνίου 2025, επέρχονται σημαντικές αλλαγές στον Κώδικα Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (ν. 5144/2024). Οι ρυθμίσεις ενσωματώνουν κρίσιμες ευρωπαϊκές οδηγίες (2020/285 και 2022/542), με στόχο τον εκσυγχρονισμό του καθεστώτος ΦΠΑ και την καλύτερη εξυπηρέτηση των μικρών επιχειρήσεων. Ας δούμε συνοπτικά τα βασικά σημεία.

Ειδικό καθεστώς μικρών επιχειρήσεων: Νέο πλαίσιο απαλλαγής

Το άρθρο 44 του ΚΦΠΑ αντικαθίσταται πλήρως, θεσπίζοντας νέο καθεστώς απαλλαγής για τις μικρές επιχειρήσεις. Πλέον:

Επιχειρήσεις με ετήσιο κύκλο εργασιών έως 10.000 ευρώ μπορούν να υπαχθούν σε απαλλαγή από ΦΠΑ.

Η απαλλαγή μπορεί να ισχύσει και από την έναρξη δραστηριότητας.

Η υπέρβαση του ορίου εντός του έτους οδηγεί άμεσα σε υπαγωγή στο κανονικό καθεστώς.

Καθιερώνονται μεταβατικά μέτρα, απογραφή και συμψηφισμοί αποθεμάτων και επενδυτικών αγαθών κατά τη μετάταξη.

Αντίστοιχα, προστίθενται και νέες διατάξεις (άρθρα 44α – 44ζ) για:

Χορήγηση απαλλαγής σε μικρές επιχειρήσεις που είναι εγκατεστημένες σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ αλλά δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα.

Χορήγηση απαλλαγής σε ελληνικές επιχειρήσεις για δραστηριότητες σε άλλα κράτη μέλη.

Καθιέρωση ορίου 100.000 ευρώ για τον ετήσιο ενωσιακό κύκλο εργασιών.

Απενεργοποίηση της απαλλαγής σε περίπτωση υπέρβασης ή παύσης δραστηριότητας.

Τόπος παροχής υπηρεσιών και εκδηλώσεων: Διευκρινίσεις

Με τις τροποποιήσεις του άρθρου 18, επανακαθορίζεται ο τόπος παροχής υπηρεσιών για:

Πολιτιστικές, καλλιτεχνικές, επιστημονικές, ψυχαγωγικές κ.ά. εκδηλώσεις.

Διαχωρίζεται η φυσική από την εικονική συμμετοχή (streaming), η οποία φορολογείται στον τόπο του λήπτη.

Νέοι συντελεστές ΦΠΑ και εξαιρέσεις

Το άρθρο 26 τροποποιείται ώστε να προβλέπει:

Εισαγωγή νέου εξαιρετικά μειωμένου συντελεστή 4% για επιλεγμένα αγαθά/υπηρεσίες.

Επέκταση της απαλλαγής 0% για τα εμβόλια COVID-19 που έχουν εγκριθεί από Ε.Ε. ή κράτη μέλη.

Ρητή εξαίρεση των ηλεκτρονικά παρεχόμενων υπηρεσιών από μειωμένους συντελεστές (πλην όσων εμπίπτουν στην παρ. 11 του Κεφ. Β).

Επίσης, μειώνεται σε 6% ο ΦΠΑ για την εισαγωγή και την παράδοση αντικειμένων καλλιτεχνικής αξίας όταν γίνεται από τον ίδιο τον δημιουργό.

Διευκολύνσεις για υποκείμενους σε άλλα κράτη μέλη

Η νέα νομοθεσία προβλέπει:

Ενιαία χρήση απαλλαγής σε κράτη μέλη της ΕΕ χωρίς απαίτηση έκδοσης ΑΦΜ/ΦΠΑ στο κάθε κράτος (άρθρα 44β, 44γ, 44ε).

Κεντρική παρακολούθηση και διασταύρωση από την ΑΑΔΕ μέσω του αριθμού ταυτοποίησης με επίθημα «ΕΧ».

Τριμηνιαίες αναφορές για τις διασυνοριακές πράξεις.

Απλοποιημένα τιμολόγια και ειδικά καθεστώτα μεταπωλητών

Επιτρέπεται η έκδοση απλοποιημένου τιμολογίου και για μικρές επιχειρήσεις απαλλασσόμενες από ΦΠΑ, ανεξαρτήτως ποσού. Παράλληλα, διευρύνεται το ειδικό καθεστώς περιθωρίου κέρδους για μεταχειρισμένα, καλλιτεχνικά ή αρχαιολογικά αγαθά (άρθρο 52), παρέχοντας περισσότερες επιλογές φορολόγησης στους μεταπωλητές.

Επιπτώσεις για τις επιχειρήσεις

Οι αλλαγές δημιουργούν:

Ευκαιρίες: Ευελιξία, απαλλαγές και μείωση υποχρεώσεων για χιλιάδες μικρές επιχειρήσεις.

Προκλήσεις: Αυξημένες υποχρεώσεις ενημέρωσης, απογραφών και συμμόρφωσης σε περιπτώσεις μετάταξης.

Κινδύνους: Εάν δεν παρακολουθούνται σωστά τα όρια κύκλου εργασιών, μπορεί να χαθεί η απαλλαγή και να επιβληθούν κυρώσεις.

Συνοψίζοντας

Το νέο νομοσχέδιο επιχειρεί να προσαρμόσει το ελληνικό φορολογικό σύστημα στις νέες ευρωπαϊκές πραγματικότητες. Η στόχευση στη διευκόλυνση των μικρών επιχειρήσεων και η ταυτόχρονη αυστηροποίηση των ελέγχων για την αποφυγή καταχρήσεων δημιουργούν ένα νέο τοπίο στον ΦΠΑ. Οι επιχειρήσεις οφείλουν να αξιολογήσουν άμεσα το καθεστώς τους και να συμβουλευτούν εξειδικευμένο φοροτεχνικό για τις απαραίτητες ενέργειες συμμόρφωσης.